Яккутскай нь Элбэх Араас Информация
Халыып: Яккутскай
Яккутскай Сибиирдээ баар Арассыыйа саамай улахан куората. Бу Сибиир федеральнай уокуругун киинэ уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин киинэ.
Кыраныыссаҕа турар бу куорат соҕурууга 150 км ыраах, Лена өрүс тарҕарбыт балаҕанынан сытар.
Дмитрий Трапезниковка 1632 сыллаахха төрүттэммит куорат устуоруйата олус баай.
Саха Республиката сорҕото буолар бу куорат Сибиир сэргэтин бастакы киинэ этэ.
Дьоно уонна уобаластара
Куорат олохтоохторун ахсаана 309 226 киһи (2021 сыл дааннайа).
Олохтоохторун орто плотностьта биир квадратнай км 1 237 киһи.
Сирэй уонна Климат
Улахан куораттан туспа, Якутскай тиэҕэр турар, ол гынан баран биир сис тэҥэ бэйэтин уонна тулалыыр сирдэрин кытта холбуур уһун уу суоллара элбэхтэр.
Куорат сытар сиринэн соҕуруу ойуурдарга маартаахха ыйга орто температурата -16.5 °C ыйга тэҥ, оттон от ыйыгар +20.6 °C.
Дьыл орто температурата -8.3 °C.
Улахан амплитудалар быһаччы Евразия континент киин куоратыгар баар буолуутуттан.
Лето олус уһун уонна күн сиргэ баар буолар.
Тыл, религия уонна итэҕэл
Куорат официальнай тыла нуучча уонна саха тыллара.
Культура уонна итэҕэл туһунан статистика баар буолбатах.
Ауруу уонна сомоҕо
2001 сыллаахха олохтоохтор орто ыаҕастара 72 с, ол эркек олохтоохторго бу ахсаан 66 с, хаан олохтоохторго бу ахсаан 81 с этэ.
2021 сылларга хаан олохтоохторго орто олох дааннайа 76 с, эркек олохтоохторго бу ахсаан 69 с.
Төрүттэрэ
Яккутскай нэһилиэнньэтин төрүттэрэ сорох ыал ахсаана уурайа барар.
2010 сыл дааннайынан, саха дьонун ахсаана 42,52% этэ, нууччалар ахсаан 44,92%, украинецтар 3,89% этэ.
Экономика
Якутскайга экономика бары уоппутунан күннэй ассоциациялар уонна бөдөҥ тэрилтэлэр үлэлииллэр.
Куорат экономикатын сүрүн хайысхалара:
- Күн үөһэни хостооһун
- Гааз хостооһун
- Алмаас хостооһун
- Таас хостооһун
- Балык хостооһун
- Ой эргитиитэ
Транспорт
Куорат иһинэн тэрилтэлэргэ бас билэр уобаластар кытта холбонор сүрүн транспорт суола - "Үүнээйи" трасса.
Улахан куорат сиринэн 4 аэропорт баар, ол эрчиннэртэн биир аэропорт федеральнай аанналыыр.
Куорат тулалыыр регионнарынан байыаннай уонна гражданскай сыһыаннарынан Лена өрүс холкутук сытар.
Лена өрүһэ оттон сири зимникига байыаннайы уонна гражданскай сыһынан холбуур.
Туризм
Куорат уонна кини таһыгар элбэх дьон интэриэһин ылар сирдэр бааллар.
Ол онно киирэллэр:
- Ойуур скульптуралара "Хоту дойду ураанхайтара"
- Планетарий "Саха сирэ"
- Айыы аймаҕын биэс түбэтэ
- Саха театр эстрадатын Сэргэлээх уола
- Хотугулуу-Илиҥҥи национальнай университет
- Саха государственнай техническай университет
Култуура
Яккутскайга култуура элбэх тэрилтэлэрэ бааллар, олор онно киирэллэр:
- Саха Государственнай театр
- Хотугулуу опернай театр
- Саха Государственнай балетнай труппа
- Саха Государственнай филармония
- Саха Государственнай киноконцерн
Күөн көрүү
"Күн кытылы" быһыыта - от ыйыгар куелэгэрин күнүн хаһан ааһар быһыы.
Бу быһыыга аан дойду ханнык баҕарар куоратыттан 5 тыһыынча кэриҥэ олохтоохтору ыҥыраллар.
Гастрономия
Yakut кухня киэҥ сирдээҕэр биллибит уонна национальнай ыһыахтарга элбэхтэ патеннара туттуллар.
Кухня бастыҥ ыстараастара:
- Строганина
- Индигирка
- Сугудай
- Оһуохай
- Киэрчэх
Советы уонна Суолталар
- Лето кэмнэригэр, ыраах сиргэ сырыыны кытта дьэбин, ол барыта кини барыытын кытта сибээстээн өссө ытыктаныллыахтаах.
- Оттон сиринэн уонна сырдык провинцияларынан сылдьарга кэпсээн кэлбитигэр ыар тылы этээриҥ, инникини бил.
- Бары туристар уонна бэйэлэрэ сылдьар киһини кытта сыһыаннар, кинилэр көмүскээн, суолу көрдөрөн, сөбөлөһөн ыҥыраллар уонна албыҥҥа түстэхтэринэ көмөн таһааран биэрэллэр.
- Киhини хантаналлар, киннэрэр, ханна барбат, аны хаhан да бэс ыытпатыгар, хаhан да кыттыыны ылыспатыгар.
- Yakut киhитин, оннооҕор "бар" диэн тылы туттубатахха мимимитин улаханнык таптаабытыгар бэлиэтэ буолуон сөп.
Түмүк
Yakutsk Арассыыйа бөдөҥ уонна судургу куората. Бу Сибиир төгүрүгүн киинэ уонна Саха Республиката. Куорат улахан нэһилиэнньэтэ 309 226 киhи уонна олох оҥоруута ил ортотунан хабааннаах. Экономика бары уоппутунан валюта ыытыыга, гаас хостооһунугар, алмаас хостооһунугар, таас хостооһунугар, балык хостооһунугар
